Жазы би Жанұлы кесенесі

        

Регионалдық орындар
 


 
 Алтынсарин ауданы  Ілияс Омаров аймағы, Қызыләскер ауылында орналасқан. 
Жазы Жанұлы (1790-1840) тарихта Рессей империясының Құрметті азаматы, казак әскери старшыны Язы Янов (Жанов) атанған. Шоқанның әкесі полковник Шыңғыс Уәлихановтың басты жолдасы болған. Кенесары Қасымов ханның өзі Жазы бидің сөзіне тоқтаған.
 Сібір генерал-губернаторы Михаил Сперанскийдің жеке өтініші бойынша Жазы би  Есім ханның (1598-1628) уақытындағы ежелгі шекара бекеттерінің негізінде Орынбор мен Сібір шекарасын өткізді. 
Осы уақытқа дейін Шоқан Уәлихановтың штабынан Омбы қаласына дейінгі қысқа жолда Жазы би өткізген пошта жолының іздері бар. 
XIX ғасырдың 20 – 40 – жылдарында қазақ даласындағы бірегей орыс экспедициясы Жазы бидің сүйемелдеуінсіз жүзеге асырылмады. Әдетте ол екі жүзі –  казактардан, ал үш жүз адам қазақтардан құралған бес жүз қылышты отрядты бастап жүрді. Жазы би туған жерінің шекарасын тұтас сақтау үшін күрескен. Жазы би халықтың естелігінде ауызша халық философиясының, тарихының, Қазақстан географиясының ұлттық білімінің көрнекті зерттеушісі ретінде қалды.

Жазы Жанулы (1790-1840) - би, правнук Карабалуана Алдиярулы. Уроженец Алтынсаринского района Кустанайской области (современное название).   Жазы би Жанулы вошел в историю как почетный гражданин Российской империи, старшина казачий войсковой Язм Янова. Он был главным соратником полковника Чингиза Уалиханова, отца Шокана. К голосу Жазы би прислушивался сам хан Кенесары Касымов. По личной просьбе генерала-губернатора Сибири Михаила Сперанского Жазы би провел границу между Оренбуржьем и Сибирью на основе древних приграничных курганов времен Есимхана (1598-1628), сооруженных предками казахов. До настоящей времени хранятся следы почтового тракта, проведенного Жазы би от ставки Шокана Уалиханова до Омска по кратчайшему пути.
        В 1920-1940 годы XIX века ни одна, сколько-нибудь значительная Российская экспедиция в Казахстанские степи не совершалась без сопровождения Жазы би. Обычно он сопровождал экспедиции во главе отряда в пятьсот сабель, две сотни из которых были представлены казаками, а триста - казахами.     
    Жазы би боролся за целостность границ своей родной земли. Жазы би остался в памяти народа в качестве выдающегося знатока устной народной философии, истории, народных знаний географии Казахстана. Источник: Казахстан, национальная энциклопедия, 4 том. Дополнено Отделом спецпроектов АО"НК"Казинформ"


2022 жыл
Рухани – Жангыру бағдарламасы бойынша Алтынсарин ауданы Жаңа су аулыдағы Жазы би атамыздың кесеңесі абаттандыру жұмыстары жүргізелді. Кұрлыс  2022 жылдын 29 қыркуекте аяқталып  Аудан әкімі А.М. Сартов, ауыл округ әкімі Д.С. Капсултанов және Алдияр бірлестігінің төрағасы М.О. Шаймерденов, ақсақалдарымен  және ауыл турғындарымен митинг откызді және құран бағыштады.